DICTU: “We kijken nu met een andere bril naar toegankelijkheid”

DICTU is een van de grote dienstverleners op het gebied van ICT binnen de Rijksoverheid. Andere organisaties binnen de Rijksoverheid huren DICTU in voor allerlei ICT-zaken. DICTU bestaat uit verschillende afdelingen waaronder Web & App Services. Deze afdeling ontwikkelt en beheert websites en apps van de Rijksoverheid. Gerbrant van den Hengel is als product owner medeverantwoordelijk voor de ontwikkeling van verschillende apps bij DICTU. Het contact met Abra kwam enkele jaren geleden tot stand.

De overheid wil het goede voorbeeld geven op het gebied van digitale toegankelijkheid. De nieuwe wet stelt toegankelijkheid voor overheidsinstellingen verplicht. DICTU deed al vroeg onderzoek naar de precieze criteria voor toegankelijkheid en kwam tot de conclusie dat meer specialistische kennis nodig was om toegankelijkheid naar een hoger plan te tillen. Gerbrant: “ wij konden niet afwachten wat anderen deden, de overheid moest hierin het goede voorbeeld zijn. Het ontbrak aan specialistische kennis en het was duidelijk dat alle partijen zich meer bewust moesten worden van toegankelijkheid. Via via kwamen we in contact met Paul van Workum van Abra en Stichting Appt. Onze samenwerking begon met een kick-off training voor testers, ontwikkelaars en product owners.”

Kick-off training

Tijdens deze kick-off training, aan het begin van de Corona periode, maakten testers, product owners en ontwikkelaars kennis met toegankelijkheid en alles wat daarbij komt kijken. Hiermee werd intern de kennis verbeterd. Het was verhelderend dat er gewerkt werd met concrete voorbeelden hoe en welke functies gebruikt worden, bijvoorbeeld de schermlezer. Na de kick-off training is duidelijk dat toegankelijkheid niet vrijblijvend is. En de training laat ook zien welke gespecialiseerde kennis nodig is, om digitale toegankelijkheid vanaf het begin in te bouwen.

In vervolg op de kick-off training brengt DICTU bestaande apps in kaart. “We hebben niet alle apps tegelijk aangepakt. De voorbereidende fase heeft vrij lang geduurd, en telkens als er een nieuwe app werd ontwikkeld, namen we toegankelijkheid natuurlijk meteen mee. Bij bestaande apps werd de toegankelijkheid aangepakt op het moment dat onderhoud of revisie aan de orde kwam. Zo konden we verstandig met budgetten omgaan.”

Op afroep meekijken

In de periode na de kick-off training werden diverse apps aangepakt en werkten UX-ers en testers binnen DICTU aan toegankelijke apps. Daarbij maakte DICTU gebruik van de mogelijkheid om Abra ‘op afroep’ te laten meekijken bij de ontwikkeling van nieuwe apps en de revisie van bestaande apps. Zodra er een vraag was over het design, een stuk functionaliteit of zodra een app gereed was voor beoordeling, kreeg Abra een seintje en werd dit door Paul van Workum gescreend. “Je krijgt dan bijvoorbeeld de feedback in de vorm van een filmpje, waarin Paul direct bespreekt wat hij ziet en wat er beter kan. Het is een snelle en eenvoudige manier om met een paar minimale ingrepen echt een mooie verbeterslag te maken. Voor ons werkte dat prima. Niet van elke app een uitgebreid rapport, maar kort en praktisch de verbeterpunten. Doordat je gelijk ziet hoe het beter kan, leer je snel als organisatie.“ Abra noemt dit de Quick-scan.

Ook de verdere samenwerking tussen DICTU en Abra verliep soepel. “Om aan te tonen dat een app toegankelijk is, moet er een verklaring worden aangemaakt, dat gebeurt in het register van Logius. Wij laten deze volledige onderzoeken maken door een onafhankelijke partij, zoals Abra. Zo’n onafhankelijk onderzoek achteraf is heel nuttig voor de ontwikkelaar en opdrachtgever. Hiermee laat je zien dat je transparantie en toegankelijkheid serieus neemt. En je krijgt de stappen voor de toekomst met tips en verbeterpunten om nog beter toegankelijk te worden. Want uiteindelijk moeten alle apps optimaal toegankelijk zijn.”

Continu proces

In de nabije toekomst blijft de samenwerking in stand. Er is al veel kennis en ervaring opgebouwd bij DICTU, maar het is een continu proces. “In vergelijking met een paar jaar geleden weten we al veel beter waar we op moeten letten en hoe we het beste kunnen ontwerpen. Ook onze opdrachtgevers zijn zich veel beter bewust van de noodzaak van digitale toegankelijkheid. Als wij nu een opdracht krijgen voor begeleiding van een proces of product, vraagt de opdrachtgever zelf om een toegankelijke app. ”Die digitale toegankelijkheid is overigens meer dan alleen de juiste instelling van kleurcontrast en lettergrootte. Dat zijn vrij eenvoudig in te stellen zaken in het ontwerp. Door intensieve samenwerking met gebruikers met een beperking, blijkt dat er ook op het gebied van content nog veel te winnen is. “We ontdekten bijvoorbeeld dat het voor iemand die blind is, niet automatisch duidelijk is dat een bepaalde tekst een voorbeeld is, als de schermlezer is ingeschakeld. Daar moet je dus goed over nadenken. Of bijvoorbeeld dat het heel onhandig is voor een blinde gebruiker, om drie maal te moeten doorklikken naar een volgend scherm, terwijl dat ook in één keer kan. Het is dus niet alleen een kwestie van design, ook bij het voorbereiden van de content moet je je echt bewust zijn van de toegankelijkheid. “

Toegankelijkheid niet meer weg te denken

Digitale toegankelijkheid blijft dus voor DICTU een prioriteit de komende jaren. “Zeker, we zijn er nog niet. Dankzij het werk van de afgelopen jaren, hebben we al veel kennis opgebouwd. En de bewustwording is er zeker, we kijken echt met een andere bril naar toegankelijkheid. Maar ontwikkelingen staan niet stil. Kijk maar wat er op het gebied van AI allemaal te gebeuren staat: dat gaat zeker gevolgen hebben, ook voor toegankelijkheid. Digitale toegankelijkheid is niet meer weg te denken. Niet alleen voor mensen met een beperking trouwens: veel mensen maken op een of andere manier gebruik van de toegankelijkheidsopties op hun telefoon. Dus als je een toegankelijke app maakt, profiteren heel veel mensen daarvan.”